@article { author = {کمندلو, حسین}, title = {بررسی نقش مایه قندیل (تجلی نور) در فرش های ایرانی از عصر صفویه تا دوران معاصر}, journal = {آستان هنر}, volume = {2}, number = {شماره 2و3}, pages = {16-27}, year = {2013}, publisher = {موسسه آفرینش های هنری آستان قدس رضوی}, issn = {}, eissn = {}, doi = {}, abstract = {نور در بیشتر مذاهب و تمد نهای قدیمی، مورد توجه انسا نها بوده و اکثر آ نها نمادی را برای آن مشخص کرد ه اند. در طراحی نقوش سنتی ایرانی، دو عنصر شمسه(ترنج) و قندیل(چراغ)به عنوان نماد نور به کار می روند. شمسه کاربرد وسیعی در معماری، نگارگری و فرش ایرانی داشته و دارد. اغلب اوقات این عنصر تزیینی، مورد توجه صاح بنظران واقع شده و در مورد آن مقالاتی نوشت هاند. اما نقشمایۀ دیگر(چراغ) نسبت به شمسه کاربرد کمتری در هنرهای تزیینی داشته و شاید به همین علت مطالب کمتری در مورد آن به نگارش در آمده است.عنصر قندیل یا چراغ، با تفسیر عرفانی که از آیه 35 سورۀ مبارکۀ نور می شود، مورد توجه هنرمندان هنرهای صناعی قرار می گیرد، در نتیجه سلاطین و حکام در دور ه های مختلف تاریخی، با توجه به اعتقادات مذهبی خود، سفار ش هایی جهت ساخت این وسیله به صنعتگران می دهند. هنرمندان هنرهای صناعی، برای زیباتر دیده شدن دست ساخته هایشان آیۀ 35 سورۀ نور را همراه با نقوش گیاهی تزیین می کرد ه اند. اغلب این وسایل زیبا و گاه نفیس، روشنایی سردر ورودی بناها، طا قها و محرا بهای مساجد و مقابر را تامین می کردند. با گذر زمان طراحان سنتی با تاثیر پذیری از عناصرمعماری، این عنصر را نیز در ترکی ببند یهای کاشی، تذهیب، فرش و... به کار بردند که مورد توجه و اقبال مردم نیز واقع گردید. مدارک مستندی از فر شهای ایرانی با نقشمایۀ قندیل وجود دارد که قدمت برخی از آ نها به دوران صفویه می رسد. در دو گونۀ متفاوت از فر شهای عصر صفویه، می توان این نقشمایه را مشاهده نمود که مهمترین آ نها سجاده ها هستند که کارکرد عبادی دارند و دیگری قالی شیخ صفی(قالی اردبیل) است که در ابعاد بسیار بزرگی برای آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی تهیه و بافته شده است. با توجه به نمونه های اشاره شده، می توان گفت قندیل در فرشهای عصر صفوی بیشتر کارکرد عبادی و یا مذهبی داشته، به تدریج با گذشت زمان این کارکرد کمرنگ تر شده تا جایی که به یک عنصر تزیینی در برخی از قالی های امروزی تبدیل شده است. در این مقاله سعی شده است سیر تحول نقشمایۀ قندیل در هنر فرش بافی ایرانی از دوران صفویه تا دوران معاصر با توجه به مدارک موجود، مورد بررسی قرار گیرد.}, keywords = {قندیل,چراغ,صفویان,نور,سجاده,قالی شیخ صفی}, url = {https://www.astanehonar.ir/article_96427.html}, eprint = {https://www.astanehonar.ir/article_96427_17a27a1bb57f36651ba147ae9fa023e3.pdf} }