@article { author = {اخوان مهدوی, علی}, title = {خوانچه های جواهرات حرم مطهّر رضوی}, journal = {آستان هنر}, volume = {4}, number = {شماره 9}, pages = {46-63}, year = {2014}, publisher = {موسسه آفرینش های هنری آستان قدس رضوی}, issn = {}, eissn = {}, doi = {}, abstract = {خوانچۀ جواهرات حرم مطهّر، بعضی از جواهرات و زینت آلات و اشیای قیمتی مانند گردنبندها، دستبندها، شمشیرها، خنجرهای مرصّع و ادوات گوناگون تقدیمی سلاطین و بزرگان که در خزانۀ آستان قدس نگهداری می شده است را تشکیل می دهد. اشیای فوق به دلایل حفظ و نگهداری، در داخل خوانچه هایی با قاب شیشه ای برای زینت حرم مطهّر بر دیوارهای چهار طرف بقعه قرار دارد (ادیب هروی، ۳۴۵ ؛ مؤتمن، ۳۵۲،۳۵۱ ؛ عطاردی، ۱/ ۴۸۱ ). این اشیا زیر کتیبۀ سورۀ جمعه «یسبح لله » با خط علیرضا عباسی نصب بوده است (ادیب هروی، ۳۴۵ ). خوانچه عبارت است از: خوان کوچک، سفرۀ کوچک و یا طبق چوبی یا فلزی کوچک که در آن انواع خوردنی ها، پول یا اشیای قیمتی می چینند (دهخدا، ذیل خوانچه؛ انوری، همان). جواهر هم به فلزات و سنگهای گرانبها که از آنها منفعتی برآید همچون الماس و یاقوت و لعل و... گفته می شود (دهخدا، ذیل جواهر)، همچنین جواهرسازی عبارت است از هنرهای تزیینی و صناعی کهن ایرانی. جواهرساز با بهره گیری از سنگهای قیمتی مانند فیروزه، عقیق، زمرد، یاقوت، مروارید و فلزاتی گرانبها همچون طلا و نقره و اشیای دیگری چون عاج، صدف و حلزون زیو رآلاتی مانند گردنبند، گوشواره، انگشتر، النگو، بازوبند، سنجاق و زنجیر می سازد (رامین، ذیل جواهرسازی). همچنین در معماری سنّتی اصطلاح خوانچه به تنهایی و نیز با پسوندهایی به کار رفته است؛ هرچند که در حال حاضر کاربرد ندارد ولی به تعریفی کوتاه از آنها می پردازیم. خوانچه به معنی گون های دیگر از آسمانۀ دوم (سقف دوم) است که از آسمانۀ اصلی آویخته می شود (پیرنیا، ۵۸۳ ) و یا سقف آویخته ای که برای دهانه های بزرگ از طاق می آویزند .}, keywords = {}, url = {https://www.astanehonar.ir/article_96696.html}, eprint = {https://www.astanehonar.ir/article_96696_f9e9548bbba07a9bc19263b24520988e.pdf} }