موسسه آفرینش های هنری آستان قدس رضویآستان هنر6شماره1820161121تحلیلی بر مصاحف قرآنی مکتب هرات بر اساس منابع آستان قدس رضوی82597107FAوحید توسلیمدیر اسناد و کتابخانۀ پژوهشکدۀ نوین شهر معنوی ثامنJournal Article20191204با توجه به جایگاه هنری مکتب هرات در تمدن اسلامی، اهمیت شناخت ویژگی های آرایه ها و تزیینات این مکتب هنری امری ضروری است. در این پژوهش به روش تحلیلی و توصیفی به طبقه بندی تذهیب مصاحف قرآنی این مکتب هنری و بررسی و مشاهدۀ 300 قرآن خطی متعلق به قرن نهم و اوایل قرن دهم هجری پرداخته شده است. از میان این مصاحف، 40 مصحف نفیس قرآنی که ویژگی های تذهیب مکتب هرات را بهتر ارائه نموده اند جهت این پژوهش استفاده شده اند. جهت تحلیل تذهیب مصاحف قرانی مکتب هرات، تزیینات در سه بخش کلی شامل تزیینات اوراق آغازین (افتتاحیه)، تزیینات همراه متن و تزیینات اوراق پایانی (اختتامیه) تقسیم بندی شده و در نهایت نتایج به دست آمده در ارتباط با ویژگی های آرایه ها و تذهیب مکتب هرات ارائه شده است.https://www.astanehonar.ir/article_97107_0f96ab924322393ec3377d112361392d.pdfموسسه آفرینش های هنری آستان قدس رضویآستان هنر6شماره1820161121جایگاه تذهیب های قرآنی در مطالعات هنر اسلامی از دیرباز تا امروز263197111FAکیانوش معتقدیپژوهشگر هنرهای ایرانی اسلامیJournal Article20191204هنر تذهیب در کنار خوشنویسی و نقاشی ایرانی، سه رکن اصلی در چرخۀ هنر کتاب آرایی ایران در دوران اسلامی به شمار می آید؛ باوجود آنکه ایرانیان از پیشگامان پیدایش، رواج دهندگان و برترین پدیدآورندگان آن بوده اند، جایگاه این هنر در میان دیگر هنرها و اهمیت توسعه و پیشرفت آن کمتر مورد توجه محققین غربی قرار گرفته است. در همین زمینه و با تأملی بر مجموعه کتب، رسالات و مقالات منتشرشده در جهان (در چند دهۀ اخیر) دربارۀ هنر اسلامی و هنر ایرانی، درمی یابیم که رویکرد اکثر پژوهشگران هنر اسلامی بیش از همه متوجه خوشنویسی و نقاشی ایرانی بوده و مسائلی همچون پیشینه و خاستگاه تذهیب، مکاتب تذهیب و ویژگی هر دورۀ تاریخی، ساختار و ترکیب بندی، مبانی طراحی، تکنیک های اجرایی، هنرمندان و سبک کار آنان و نقد تحلیلی مستقل دربارۀ این هنر کمتر به صورت تخصصی و علمی بررسی و تجزیه و تحلیل شده و متأسفانه در ایران نیز عموم آثار منتشرشده در زمینۀ تذهیب، کتب آموزشی بوده اند که فاقد اطلاعات تاریخی و تحلیلی دقیق درمورد این هنر ارزشمند هستند. از طرفی مسئلۀ پیدایش تذهیب همگام با توسعۀ خوشنویسی و به واسطۀ تزیین کلام الهی و شکوفایی آن در جغرافیای فرهنگی ایران، را می بایست از چشم اندازی توصیفی تحلیلی و فن شناسانه در حوزۀ نسخه شناسی و آموزش هنر در ایران مطالعه نمود. روش های شناخت پدیده ای چون هنر تذهیب، به ویژه قالب ها و مکاتب مختلف آن را باید تا آنجا که می شود، موشکافانه نقد و بررسی کرد. ایران به دلیل نقش محوری خود در شکل گیری هنراسلامی، از همان ابتدای قرن بیستم در کانون توجه مورّخان، پژوهشگران، مجموعه داران و موزه داران هنراسلامی بوده است، به همین جهت در این گفتار برآنیم تا اهمیت پرداختن به چنین موضوعی را با توجه به آثار منتشرشدۀ محققین غیرایرانی (از دیرباز تا امروز) بررسی کنیم .https://www.astanehonar.ir/article_97111_315e5f54b8bbd60611b045043d266f99.pdfموسسه آفرینش های هنری آستان قدس رضویآستان هنر6شماره1820161121تذهیب قرآن در آناتولی323797112FAمهدی صحراگردهیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی مشهد، گرو ه معماریJournal Article20191204چند قرآن از مجموعۀ آستان قدس رضوی در فاصلۀ سدۀ ششم تا اواخر سدۀ هشتم هجری در آناتولی تولیده شده که ویژگی های تذهیب و خط آنها گواه وجود سبکی مخصوص در این منطقه است. بررسی آثار یادشده نشان می دهد این سبک در تذهیب و کتابت ایران سدۀ ششم، خاصه ماوراءالنهر، ریشه دارد که سابقه اش به قرآن وقفی زمردملک (م 4527)، در کتابخانۀ آستان قدس رضوی می رسد. این امر توجه ما را به ریشه های سبک آناتولی در ایران جلب می کند و گواه این واقعیت است که به طریقی نامعلوم شیوۀ آثاری چون قرآن وقفی زمردملک، الگوی کاتبان و مذهّبان آناتولی در سدۀ هفتم و هشتم هجری قرار گرفته است. این سبک تا اواسط سدۀ هشتم دوام آورد امّا به عللی نامشخص در نیمۀ دوم این سده قرآن های آناتولی با سبکی التقاطی و گاه الگوبرداری ناقص از آثار عصر ایلخانی ایران و شمال آفریقا جایگزین شد.https://www.astanehonar.ir/article_97112_6630aca553de94504138d77f61fa924f.pdfموسسه آفرینش های هنری آستان قدس رضویآستان هنر6شماره1820161121معرفی سه نمونه تذهیب قرآنی (قرن سیزدهم ه .ق) موجود در کتابخانه و موزۀ ملی ملک384397116FAعلیرضا کریمیدکترای رشتۀ تاریخ تطبیقی و تحلیلی هنر اسلامی دانشگاه شاهد،
مدرس مؤسسۀ آموزش عالی فردوس، گروه نقّاشی، مشهد، ایرانJournal Article20191204تذهیب قرآن مجید در ادوار گوناگون و در جوامع اسلامی، به دلیل اهمیت فوق العادۀ آن مطرح بوده است. یکی از نقاط تاریخی این هنر در ایران، قرن سیزدهم هجری، همزمان با حکومت قاجار است. در این پژوهش سه نمونه از قرآن های مذهّب این دوران بررسی می گردد که در کتابخانه و موزۀ ملّی ملک نگهداری می شود. این نسخ کیفیت های متفاوتی از هنر تذهیب را در بردارد که مطالعه آن موجب خواهد شد تا ظرایف و دقایق هنری موجود در این نُسخ، بیش از پیش آشکار گردد.https://www.astanehonar.ir/article_97116_3f621cd8d7ddb17377ad60c82a5fcd41.pdfموسسه آفرینش های هنری آستان قدس رضویآستان هنر6شماره1820161121معرفی چند جلد گل و مرغ در نسخ خطی دیوان های اشعار آستان قدس رضوی445597117FAفهیمه فرزانهکارشناسی ارشد نقاشی دانشگاه هنر شاهد تهرانJournal Article20191204منابع مکتوب و مستند فارسی، ازجمله کتاب ها، رساله ها، مرقعات و نسخ خطی برای شناخت ابعاد هنری و تاریخی هنرهای نگارگری، طراحی و خوشنویسی ایرانی، بسیار ارزشمند به شمار می روند. مصورسازی این کتب ادبی، علمی و تاریخی تحولات بزرگ و منحصربه فردی در هنر تصویرآرایی اسلامی ایجاد کرده است. درحقیقت آشنایی عمیق و همه جانبه با اصول نگارگری ایرانی با مطالعه و مشق نظری و علمی آثار موجود در مرقعات و نسخ خطی می تواند با هنر نقاشی عصر حاضر هماهنگی کاملی را فراهم سازد و قابلیت احیا و استفاده از شاخصه های نقاشی ایرانی را به وجود آورد. بنابراین یکی از راه های رسیدن به ارزش های هنرایرانی، ارتباط نزدیک با سنت های هنری این سرزمین،درک و معرفی نسخه های خطی کهن ایران اسلامی است. به همین سبب این آثار، مطالعۀ وسیعی را می طلبد و مقالۀ حاضر، گامی کوچک در این مسیر و قطره ای ناچیز از دریای بی کران مجموعۀ آستان قدس رضوی است که به پژوهش دربارۀ 9 نسخۀ خطی مزین به گل و مرغ در حوزۀ ادبیات فارسی مربوط به سده های نهم تا چهاردهم می پردازد، این نسخ را از لحاظ تاریخی و شیوۀ اجرایی بررسی نموده و شاخصه های نقاشی گل و مرغ این نسخه ها را بیان می دارد.https://www.astanehonar.ir/article_97117_75699809514f2d2894ae8e1d04867047.pdfموسسه آفرینش های هنری آستان قدس رضویآستان هنر6شماره1820161121پیکار خاک و کاخ تجزیه وتحلیل اثر «ساختن کاخ خورنق » اثر کمال الدین بهزاد566197123FAجواد مدرسی هوسکارشناسی ارشد نقاشی دانشگاه شاهدJournal Article20191204این نوشته حاصل خوانشی دیگر از نگارۀ ساختن کاخ خورنق، از کمال الدین بهزاد، است. نگاره را بهزاد برای نسخه ای از خمسۀ نظامی گنجه ای ساخته است. نویسنده بر آن است که بهزاد داستان نظامی را به سادگی و مطابق با متن نظامی به تصویر درنیاورده و در آن متناسب با فهم و اندیشۀ خود تصرف کرده است. کاخ بهزاد، برخلاف کاخ خورنق نظامی، کامل و آراسته و پرتجمل نیست؛ بلکه بنایی است نیمه کاره، ساده و برآمده از خاک. روایت بهزاد روایت کار و دست و تصرف در خاک و ماده است؛ روایت آدمیان است که در ماده تصرف می کنند و آن را برای زیستن برمی آورند؛ روایت آفرینش گر است که با اثر خود در حقیقت بنای مرگ خود را برمی افرازد.https://www.astanehonar.ir/article_97123_62ff7d360412eddb845de0fff9dcfcda.pdfموسسه آفرینش های هنری آستان قدس رضویآستان هنر6شماره1820161121رویش گل های پنبه در هنر گل و مرغ معاصر گفتگو با مهرزمان فخارمنفرد647097124FAJournal Article20191204https://www.astanehonar.ir/article_97124_4c65c79d29366da4d80c95403d19c2a8.pdfموسسه آفرینش های هنری آستان قدس رضویآستان هنر6شماره1820161121نگاهی به روند برگزاری دوسالانۀ تذهیبهای قرآنی717697125FAJournal Article20191204https://www.astanehonar.ir/article_97125_ca9c3832cd0ae8230b82750f80eb9c07.pdf