جلو های از هنر کتاب آرایی عهد ایلخانی (مکتب سلطانیه)؛ مصحف شماره 141 در کتابخانه آستان قدس رضوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

پژوهشگر هنرهای ایرانی-اسلامی

چکیده

پس از یورش ایلخانان مغول به ایران و تا پایان سدۀ هفتم هجری، در کار هنرمندان ایرانی فترتی پیش آمد، امّا از زمان اسلام آوردن سلاطین مغول تا انقراض این امپراطوری بزرگ(۷۵۰ ه.ق.) سبک خوشنویسی و تذهیب مصحف قرآنی به تدریج متحوّل و وارد مرحله جدیدی گردید، آن چنان که شهرهای مراغه، تبریز، بغداد، بصره، موصل و سپس «سلطانیه» مرکز رواج دوبارۀ این هنرها بودند. از سوی دیگر هنر کتاب آرایی ایران، آیینه ای تمام نما از جهان ایرانی است. هرچند بسیارانی عهد ایلخانی را دورانی تیره و تار تصوّر می کنند، امّا تنها پس از گذشت چند دهه از حملۀ مغول به ایران و روی کار آمدن سلاطینی همچون آباقاخان و اُلجایتو (محمّد خدابنده) بود که شرایط اجتماعی-سیاسی و البته هنر و فرهنگ ایران دستخوش تحوّلات شگرفی گردید. آن چنان که هنرهایی همچون معماری، کتاب آرایی، سفالگری و فلزکاری بیش از هر دورۀ
دیگری شکوفا گردیدند. در این فرصت به بررسی و معرّفی «مکتب سلطانیه » با تأمّلی بر مصحف نفیسی از این دوران، که امروزه با شمارۀ ثبت ۱۴۱ در گنجینۀ کتابخانۀ آستان قدس رضوی مشهد نگهداری می گردد، پرداخته و مطالعه ای تطبیقی با نمونۀ مشابه آن، یعنی قرآنی به خط و تذهیب «عبدالله بن محمّد همدانی» ( ۷۱۳ ه.ق.) که به سفارش اُلجایتو تهیه گردیده بود و امروزه در دارالکتب قاهره نگهداری می گردد، انجام خواهیم داد.در این میان با ارایۀ نمونه های تصویری از این دو نسخه، سبک کار خوشنویسی و تذهیب در قرآنهای عهد ایلخانی به سفارش اُلجایتو و وزاری ایرانی اش را نیز مورد مطالعه قرار می دهیم.

کلیدواژه‌ها

فایل ها

هم رسانی

ارجاع به این مقاله

آمار