شهر مشهد از مهم ترین مناطق فرش بافی ایران از دوران صفویان تا روزگار معاصر بوده است. علاقۀ شاهان صفوی به مرقد مطهر حضرت رضا(ع) و ساخت و سازهایی که پیرامون آن انجام یافته بود، باعث پدیدار شدن اوّلین شاهکارهای هنر فرش بافی در این ناحیه گردید. قالی هایی با رنگ های لاکی و سورمه ای که با انواع گل های شاه عباسی، اسلیمی های ابری، بندهای ختایی و نخ های گلابتون تزیین شده بودند. شورش افغان ها و انقراض سلسلۀ صفویان، هرج و مرجی شدید در ایران به وجود آورد که نتیجۀ آن فروپاشی اقتصاد و صنایع مختلفی همچون قالی بافی بود. گذر زمان و ظهور قاجاریان و ایجاد امنیت نسبی در ایران، دومین دوران پرشکوه صنعت قالی بافی در مشهد را پایه گذاری کرد. هنرمندان و افراد صاحب ذوق از نواحی مختلفی همچون کرمان، کاشان، تبریز، بیرجند، چهارمحال و بختیاری، کاشمر و... در خیابان ها و بازارهای منتهی به حرم مطهر گرد آمده و در کنار تولیدکنندگان مشهدی، آثار شاخص و منحصر به فردی را با اقتباس از فرش های عصر صفوی خلق کردند و در حال حاضر برخی از این آثار جزو نفیس ترین قالی های کاخ ها، موزه ها و مجموعه های خصوصی داخلی و خارجی هستند.
یکی از مکان های کمتر شناخته شده که در آن آثار تولیدکنندگان صاحب نام مشهدی نگهداری می شود، موزۀ ملّی ملک در تهران است. شاید توجّه محقّقین و صاحب نظران به کتاب های خطی، نگاره ها، مرقعات، سکّه ها، تابلوهای نفیس نقاشی، تمبر، آثار لاکی و... سبب نادیده گرفتن ۳۴ قطعه فرشی شده که در مناطق مختلف شهری و روستایی ایران با بهترین کیفیت بافته شده اند. با توجّه به اینکه بیشتر عمر پربرکت حاج حسین آقا ملک در جوار حرم مطهر حضرت علی بن موسی الرّضا(ع) و شهر مشهد سپری شده است، مشاهده می شود که عمده فرش های موجود در موزۀ ایشان توسط کارگاه های شاخص و گاه گمنام مشهدی بافته شده اند. در این مجموعه در کنار آثار چشم گیر و بدون امضا، می توان دستبافته های افراد صاحب نامی همچون حاج عبدل مؤمن قالی باف، علی خان عمو اغلی، صابر و مشیری را مشاهده نمود. اغلب این آثار در زمان حیات حاج حسین آقا ملک برای مفروش نمودن منزل شخصی خریداری شده بودند که علاوه بر ذوق و سلیقۀ واقف، تا حدی ویژگی ها و خصوصیات قالی های بافته شده در اواخر دوران قاجار تا اواسط دوران پهلوی را مشخص نمایند. در این نوشتار سعی شده، در کنار معرّفی فرش های مشهد در موزۀ ملک، تاریخچه و خصوصیات فرش های مشهد در این دوران به اختصار معرّفی شود.
)