مشخصات نسخه شناسی و خصوصیات خط و تذهیب قرآن بایسنغری براساس برگ های محفوظ در مجموعه آستان قدس رضوی

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

کارشناس هنری

چکیده

تاکنون ارزیابی و اظهارنظر عموم محققان دربارۀ قرآن بایسنغری، برمبنای برگ های
پراکندۀ مجموعه های مختلف جهان بوده است؛ امّا از آنجا که اکثر این مجموعه ها صرفاً
یک برگ و گاه چند تک سطر از این نسخه را دارند هیچ گاه اظهارنظری درست و متقن
دربارۀ خصوصیات اصلی این نسخه همچون ابعاد اصلی، تذهیب، نوع کاغذ و... عرضه
نشده است. این فقدان اطلاعات به اظهارنظرهایی نامطمئن و گاه نادرست دربارۀ این اثر
منجر شده است؛ از این رو پیش از عرضۀ هر تحلیلی دربارۀ این اثر لازم است، تا حد
ممکن، مشخصات دقیقش ثبت شود. از آنجا که در مجموعۀ آستان قدس رضوی، شامل
گنجینۀ قرآن و کتابخانه، بیشترین تعداد از برگ های این قرآن نگهداری می شود، بررسی
مشخصات نسخه بر مبنای این مجموعه دقیق تر و مطمئن تر از دیگر مجموعه هاست.
در این بررسی مشخص می شود: ابعاد اوّلیۀ برگ های این قرآن حدود 207×144 س.م و
نوع کاغذش مطبّق بوده است؛ خصوصیات متفاوت خطِ برخی برگ ها گواه دست داشتن
چند خطاط در کتابت آن است؛ تذهیب اثر به یکی از جزوه های قرآن محفوظ در آستان
قدس، به شامرۀ 416 و 417 ، مربوط به اوایل سدۀ نهم بسیار نزدیک است که احتمال
ارتباط میان مذهبّان دو اثر را تأیید می کند.