کارشناس نمای هسازی اسناد مرکز اسناد آستان قدس رضوی
چکیده
برای شناخت تاریخ تشکیلات معماری حرم و اماکن متبرکۀ رضوی، بهترین منبع، مطالعۀ اسناد مربوط به دوره های مختلف تاریخی در این باب است. از جملۀ این اسناد بااهمیت و منحصربه فرد، اسناد مربوط به معماری و تعمیرات آستان قدس رضوی است که در سازمان مدیریت اسناد و مطبوعات سازمان کتابخانه ها نگهداری می شود. هدف از انجام این پژوهش معرفی اسناد موجود در زمینۀ تعمیر، مکان دقیق و خصوصیات گنبدهای اپک میرزا و میرولی بیک و تحولات
آنهاست. مطلبی که ممکن است در منابع و مآخذ دیگر کمتر به آنها پرداخته شده باشد. باتوجه به اینکه در سازمان مزبور بیشترین تعداد سند مرتبط با معماری یک مجموعۀ عظیم مذهبی مثل حرم مطهر و به صورت منسجم در سه دورۀ تاریخی متوالی و طولانی وجود دارد لزوم انجام این گونه تحقیقات دوچندان می گردد. این اسناد به لحاظ پرداختن به هزینه های انجام شده، نوع تعمیرات و مصالح به کاررفته ارزش فراوانی دارد. در این مقاله با توجه به اسناد موجود که شامل دفاتر اوارجه، توجیهات و مقررات و صورت های جمع و خرج بود، اطلاعاتی باارزش در زمینه های پرداخت مواجب و اجرت به کارکنان تعمیرات، نوع تعمیرات انجام شده، محل تأمین هزینه ها و مصالح به کاررفته به دست آمد. نکتۀ بسیارمهم و درخورتوجه درهمۀ اسناد مربوط به گنبدهای اپک میرزا ومیرولی بیک وجود نقاشی ها و تزیینات زیبای آن است که عمدتاً توسط اسامعیل بیک و محمدجعفرحسینی، نقاشان مطرح دورۀ افشاریه، انجام شده است.
)