کارشناس ارشد ایرانشناسی، مدیر اسناد و کتابخانۀ پژوهشکدۀ نوین شهر معنوی ثامن،
چکیده
حرم مطهر رضوی مجموعه ای زیارتی، عبادی، آموزشی و اداری است که در آن بناهای متعددی شامل مساجد، مضجع شریف امام رضا(ع)، مدارس، موزه ها، صحن های بزرگ، مهمان خانه ها و ساختمان های اداری وجود دارد. حریم حرم مطهر چندین بار دچار تغییر گردید و بخشی از بازار و محله های مسکونی و برخی مدارس و کاروان سراهای اطراف آن تخریب شد تا ابنیۀ منسجم کنونی حرم شکل گرفت. در گذشته زندگی و کسب مردم مشهد در میان ابنیۀ حرم همچون زیارت و عبادت شان در جریان بود. شناخت این مسئله نیازمند مراجعه به منابعی است که بتواند آن بخش از تاریخ حرم را که از یادها رفته است، نشان دهد. در این پژوهش یکی از نقشه های کهن حرم مطهر رضوی که به سفارش عبدالرزاق بغایری طراحی شده، بررسی و در آن شاکلۀ مجموعه بناهای حرم در اواخر دورۀ قاجار توصیف گردیده تا از این طریق پژوهشگران بتوانند بافت حرم مطهر رضوی را از لحاظ تاریخی، جغرافیایی، اقتصادی، مردم نگاری و سنت های فرهنگی و اجتماعی مورد پژوهش قرار دهند.
)