یکی از سنّتهای ارزشمند در تاریخ اجتماعی- مذهبی ایران، از دیرباز تا به امروز، سنّت «وقف » نسخ خطّی، ساخت بناها و آثار عام المنفعه بوده است. این مهم در فاصلۀ سده های پنجم تا دهم هجری مورد توجّه پادشاهان، درباریان، علما و حتّی گاهی مردمان عادی بوده و با آغاز دورۀ صفوی و تثبیت مذهب شیعه در ایران، توسعۀ فراوانی یافت. تأثیر سنّت وقف بر حفظ مصاحف قرآنی (به ویژه در ایران) مسئله ای است بسیار حایز اهمّیت، آن چنان که از میان نمونه های فراوان مصاحف قرآنی وقفی، مجموعۀ ارزشمندی در کتابخانه های آستان قدس رضوی، آستان مقدّس قم، شاهچراغ شیراز، کاخ گلستان، کتابخانۀ ملّی، مرعشی قم، موزۀ ملک و... وجود دارد که در پی قرنها به واسطۀ هوشمندی واقفین این آثار به بهترین شکل ممکن حفظ و نگهداری گردیده است؛ امّا به تحقیق می توان مصاحف وقفی موجود در کتابخانۀ آستان قدس رضوی را که هم به لحاظ تعداد و هم به لحاظ تاریخی و نسخه شناسی از اهمّیت ویژه ای برخوردارند، مهم ترین منبع و مرجع مصاحف وقفی در جهان اسلام دانست. در این مقاله علاوه بر معرّفی قدیمی ترین مصاحف وقفی و واقفین این مجموعه، صفحات وقف نامه ها را به لحاظ ویژگی های خوشنویسی و گرافیکی نیز مورد بررسی قرار خواهیم داد. گفتنی است حضور تعداد قابل توجّهی از زنان واقف، در میان واقفین نُسخ کتابخانۀ آستان قدس و همچنین مصاحف وقفی با ترجمۀ فارسی نکات جالب توجّه دیگری است که از نظر می گذرد.
)